آنچه درباره حضانت فرزند باید بدانیم

حضانت فرزند (Child Custody) از مسائل مهم در زمان طلاق زوجین است و مثل مهریه، اهمیت حقوقی زیادی دارد. حضانت فرزند پسر با حضانت فرزند دختر فرق دارد. حضانت فرزند بعد از طلاق ، مشمول قانون است که طبق قانون جدید حضانت فرزند ، شرایط خاصی دارد و عدم رعایتش، موجب سلب حضانت از مسئولش می‌شود. نحوه گرفتن حضانت فرزند توسط مادر و شرایط گرفتن حضانت فرزند از پدر از جمله موضوعاتی است که در این گفتار مجله حقوقی رادگام به آن اشاره کردیم.

اگر شما مخاطب گرامی، نظر و دیدگاهی درباره حضانت فرزند دارید، مراتب را از طریق بخش کامنت در انتهای گفتار به اشتراک بگذارید. هم‌چنین می‌توانید سوالات خود را از طریق تلفن سايت به اطلاع کارشناسان مجرب گروه حقوقی برسانيد.

با ما همراه باشید.

حضانت چیست؟

حضانت به معنی پرورش و نگهداری از کودک است. به افراد زیر 18 سال طبق قانون، کودک گفته می شود. جدایی والدینی که کودک دارند، مساله مهمی است و قانون روی این موضوع حساسیت دارد. چون رشد عقل و شخصیت کودک در بستر خانواده فراهم می‌شود و این خانواده است که به او در مراحل رشد، کمک می‌کند تا آینده‌ موفقی را برای خود و جامعه رقم بزند، لذا جدا شدن والدین، این مسیر را مختل می‌کند. مسیری که می‌تواند زمینه ساز آسیب‌های فردی و اجتماعی گوناگونی شود.

فرزندان طلاق، فرصتی را برای جامعه خلق نمی‌کنند و قانون تلاش کرده تا با بحث حضانت فرزند، کودکان بی دفاع را تحت حمایت قرار دهد. طبق ماده 1179 و 1168 قانون مدنی، حضانت فرزند مورد بحث قانون‌گذار قررا گرفته و شرایطی برای آن تایید شده است.

حضانت به حمایت عاطفی و مادی از فرزندان گفته شده که والدین با توفق دو طرفه می‌توانند آن را بر عهده بگیرند. حضانت فرزند ، حقی است که بر عهده والدین است. نه کسی دیگر. لذا، والدین پس از طلاق باید از فرزند خود به خوبی مراقبت کرده و مسئولیت‌های آن‌ها را قبول کنند.

پدر یا مادری که مسئولیت فرزند را عهده‌دار است، حضانت فرزند را بر عهده می‌گیرد. در طلاق توافقی ، حضانت کودک بر اساس توافق صورت گرفته و موضوعی حقوقی یا پیچیدگی‌های مربوطه است. در طلاق غیر توافقی ، حضانت فرزند همیشه با پدر نیست. در ادامه به این مسائل می‌پردازیم.

سن حضانت کودک چقدر است؟

سن حضانت کودک مساله مهمی در حضانت فرزند بعد از طلاق والدین است. فرزند پسر و دختر تا سن 7 سالگی نزد مادر  خود مانده و پس از آن، دختر تا 9 سالگی و پسر تا 15 سالگی با پدر خود زندگی خواهد کرد. بعد از این سن، فرزند دختر و پسر از سن حضانت خارج شده و خود باید تصمیم‌گیری کند که تمایل به زندگی با پدر را دارد یا مادر.

اگر والدین بر سر حضانت کودک توافق نکنند، تفاهمی بین آن‌ها برقرار نشود، قانون بین آن‌ها حکمرانی خواهد کرد. اگر پدری دچار اعتیاد باشد یا سوء رفتار داشته باشد، بعد از سن 7 سالگی، حضانت کودکان به مادر داده خواهد شد. اما در کلیه مراحل، هزینه کودکان با پدر است. در قانون قدیم حضانت کودکان ، فرزند تا 2 سالگی نزد مادر بوده اما این قانون از سال 1382 شمسی اعلام می کند که این سن به 7 سالگی افزایش یافته است.

حضانت دائم فرزند چه شرایطی دارد؟

تمکن مالی و  تعهد تامین منافع فرزند، ملاک دادگاه برای سپردن  فرزند به یکی از والدین است. والدین در طلاق توافقی می‌توانند در مورد بر عهده گرفتن مسئولیت‌های فرزند خود به تفاهم رسیده و حضانت دائمی فرزند را به یکی از والدین بسپارند. گاهی زن با بخشیدن مهریه خود حضانت دائم فرزند را بر عهده گرفته و گاهی استطاعت مالی پدر موجب این حضانت خواهد شد.

اگر پدر یا مادر، حضانت دائمی را بر عهده داشته باشند، اما قادر نباشند تا حقوق فرزند را رعایت نمایند، والد دیگر می‌تواند در مورد حقوق فرزند خود به دادگاه شکایت کرده و به تسلیم مدارک قانونی، حق حضانت را ابطال نماید. بین حضانت دائم فرزند پسر و دختر، تفاوت هایی وجود  دارد که در ادامه این گفتار رادگام به آن اشاره می‌کنیم.

تفاوت حضانت دائم فرزند پسر و دختر

یکی از مواردی که قانون برای اعطای فرزندبه والدین در نظر می‌گیرد، سن است. سن فرزند در حضانت دائم فرزند تاثیر دارد.

در مورد حضانت فرزند پسر ، تا 7 سالگی بر عهده مادر و تا 15 سالگی بر عهده پدر است. کودک از 15 سالگی از حضانت خارج شده اما تا 18 سالگی هم‌چنان کودک است. از 15 تا 18 سالگی، خودش تصمیم می‌گیرد با چه کسی زندگی کند.

در مورد حضانت فرزند دختر ، تا 7 سالگی بر عهده مادر و از 7 تا 9 سالگی بر عهده پدر و از 9 سالگی از حضانت خارج شده و می‌تواند خود تصمیم بگیرد. موضوعی که هم‌چنان محل بحث در محافل تخصصی حقوقی است.

حضانت فرزند بعد از ازدواج مادر به چه صورت است؟

برخی اعتقاد دارند که حضانت کودک پس از ازدواج مادر از او سلب می‌شود. اما قانون به نفع فرزند وضع شده و این حق را از مادر سلب یا اسقاط نمی‌کند. مادر به منظور حضانت فرزند خود، باید همه حقوق او را رعایت کند.

شرایط حضانت فرزند بعد از ازدواج مادر

قبلا در صورت ازدواج مجدد مادر، حضانت فرزند از او سلب می‌شد و فرزند به پدرش سپرده می‌شد. اما در قانون جدید حمایت از خانواده، اگر فرزند به مادر خود نیاز داشته باشد، مادر نیز شایسته سرپرستی باشد، از لحاظ روانی نیز سالم باشد، در صورت ازدواج مجدد قادر است که حضانت فرزند خود را حفظ کند.

در صورت حفظ امنیت کودک، حضانت فرزند پس از ازدواج مادر، سلب نخواهد شد. مادر پس از ازدواج هم قادر است فرزند خود را تا سن مقرر شده نزد خود حفظ کند. حضانت فرزند تنها در صورتی از مادر سلب خواهد شد که شرایط نگهداری تغیر کند. مثلا اگر شوهر مادر با فرزند رفتار مناسبی نکند و سبب اذیت کودک شود، حق حضانت از مادر سلب خواهد شد. اما فوت شوهر سابق، این حضانت را سلب نخواهد کرد.

موارد سلب حضانت فرزند

مواردی در قانوت تعیین شده که در صورت وقوع آن، حضانت فرزند سلب خواهد شد. اگر پدر در زمان طلاق، حضانت فرزند خود را به مادر واگذار کند، احتمال دارد این حق تحت شرایطی از وی سلب شود. قانون، کلیه مواردی که ممکن است منجر به آسیب کودک شود را بررسی کرده و شماری از آن عبارت است ازت:

• مشکلات روانی مادر و جنون
• اذیت کودک و سوء رفتار با وی
• مشکلات اخلاقی مادر
• سوء استفاده جنسی از کودک
• تنبیه کودک خارج از عرف
• اعتیاد به مواد مخدر

در قانون جدید حضانت فرزند، حضور کودک زیر 15 سال در جلسه رسیدگی ممنوع است. هر مقوله‌ای که سبب آزار کودک شود، سبب سلب حضانت فرزند بعد از ازدواج مادر خواهد شد. این حضانت در صورتی سلب می‌شود که مدارک مستدل ارائه گردد.

سلب حضانت فرزند از پدر و سلب حضانت فرزند از مادر شرایطی دارد که قانون مشخص کرده است. برای اطلاعات بیشتر می توانید با کارشناسان مجرب گروه حقوقی رادگام تماس بگیرید.

دستمزد مادر بابت حضانت فرزند

سرپرستی قانونی فرزند با والدین است و والدین نمی‌توانند بابت حضانت فرزند خود درخواست مالی داشته باشند. اما اگر به هر دلیل، دادگاه سرپرستی برای کودک تعیین کند، آن شخص می‌تواند بابت نگهداری کودک، درخواست دستمزد داشته باشد.

حضانت فرزند بعد از فوت پدر یا مادر

تربیت و نگهداری کودک پس از جدایی والدین، از وظایف والدین است که روی آن تصمیم گیری کرده و به تفاهم و توافق برسند. در صورت فوت پدر و مادر ، حضانت کودک به جد پدری واگذار خواهد شد. صلاحیت پدر بزرگ بیش‌ تر از فرد دیگری است.

اگر پدر بزرگ فوت کرده باشد، حضانت فرزند به وصی او سپرده خواهد شد. پدر و جد پدری می‌توانند برای وصی خود تعیین تکلیف کرده و در صورت فوت، وظیفه نگهداری و حضانت کودک را بر عهده بگیرند. اگر وصی تعیین نشود، دادگاه حضانت را به قیمی خواهد سپرد که دادگاه او را منصوب کرده باشد.

به منظور تعیین این قیم، نزدیکان کودک بر دیگران تقدم خواهند داشت. حضانت کودک در صورت فوت پدر شرایطی متفاوت دارد.

حضانت  فرزند در صورت فوت پدر

بر اساس ماده 1171 قانون مدنی، در صورت فوت یکی از والدین، حضانت فرزند به والد دیگر که زنده است سپرده خواهد شد. در صورت فوت پدر، اگر برای خود وصی تعیین کرده باشد که حضانت فرزند را بر عهده بگیرد، باز هم در صورت زنده بودن مادر ، حضانت کودکان به مادر سپرده خواهد شد.

بنابراین حضانت فرزند بعد از فوت پدر ، یا جد پدری که ولایت دارد یا قیمی که از جانب پدر تعیین شده باشد، حض حضانت فرزند را نخواهند داشت. بلکه حضانت فرزند به صورت مشخص با مادر است. اگر پدر فوت کند، نگرانی مادر درباره آینده فرزندان بیش‌تر می‌شود، زیر علاوه بر پر کردن خلاهای عاطفی، باید نیاز مالی آن‌ها را نیز  برآورده کرد.

قیمومیت به چه معنا است؟

قیم کلمه عربی است. فردی است که مسائل مالی یک فرد را بر عهده داشته و مسئولیت مالی بر عهده اوست. قیمومیت یعنی سرپرستی. این شخص درباره مسائل  مالی تصمیم گیری می کند. اگر پدری فوت کند و ارث زیادی داشته باشد، اختلافاتی درباره صلاحیت امور مالی رخ میدهد. شرایطی  قانون‌گذار برای قیم در نظر گرفته است:

• اگر طفل صغیر، مسلمان باشد، قیم او نیز باید مسلمان باشد.
• قیم باید آگاه، بصیر، عاقل و بالغ باشد.
• قیم باید شایستگی اخلاق و قابل اعتماد بودن و اهلیت کامل را داشته باشد.

قانون‌گذار، مادر را تا زمانی که شوهر ندارد و صلاحیت نگهداری کودکان را دارد، بر دیگران تقدم می دهد. قیم می تواند در مسائل مالی و اموال منقول کودک دخل و تصرف داشته باشد. اما در مورد اموال غیرمنقول اجازه دخل و تصرف با رای دادستانی است.

نگهداری از طفل و حضانت آن

نگهداری از طفل در قانون ایران در وافع همان حضانت فرزند است. فردی که حضانت را بر عهده می گیرد باید توانایی رشد و سلامت جسم و روان و وسایل مورد نیاز خوراک و پوشاک فرزند را فراهم کند.

در صورت طلاق، یکی از والدین مسئول نگهداری کودک است. اما اگر این صلاحیت در طی زمان از بین برود، والد دیگر یا سایر بستگان قادر هستند به دادگاه اعتراض کرده و حضانت را از وی سلب کنند.

اعتیاد به مواد مخدر و مشروبات الکی، قمار، اذیت کودک، استفاده از فرزند به  عنوان کودک کار، قاچاق و بیماری روحی و روانی و فساد  و فحشا، مصادیق انحطاط کودک است.

طلاق چه تاثیری در نقش پدر و مادر دارد؟

رابطه زناشویی تمام می شود، اما نقش والدین تغییری نمی کند. والدین پس از جدایی، می‌توانند فرزندان خود را دیده و با آن ها ارتباط داشته باشند. این حق را نمی توان از والدین طلاق گرفته سلب کرد.قانون به والد اجازه نمی دهد که بدون  موافقت والد دیگر مهاجرت کرده و فرزند را با خود ببرد. البته سفر زیارتی، نیازی به اجازه طرف مقابل نیست.

پدر و مادر برای دیدار فرزند خود قادر هستند با یکدیگر توافق کرده و اگر نتوانند ساعتی را مشخص کنند تا والدی که فرزند نزد وی نیست، بتواند کودک را دیدار کند، دادگاه، زمانی را مقرر خواهد کرد. حتی اگر والدین، فاسد هم باشند، منعی برای دیدار فرزند با والدین نیست.

اگر والدی مانع دیدار والد دیگر با فرزند شود، به 3 تا 6ماه حیس و جریمه نقدی 1.5 تا 3 میلیون تومانی محکوم خواهد شد. اگر والدین درباره زمان و نحوه ملاقات فرزند به توافق برسند، نیازی به مراجع قضایی برای صدور حکم نیست.

مدت زمان ملاقات برای پدر یا مادر که حضانت را ندارد

2 روز آخر هفته را دادگاه به پدر یا مادری که حضانت را بر عهده ندارد، واگذار می‌کند. افزایش زمان، سبب اختلال در روند تربیت کودک خواهد شد. صرفا با عدم  سلامت روحی و روانی کودک که امکان خطر جانی برای کودک وجود دارد، پدر یا مادر از ملاقات فرزند منع خواهند شد. اگر دیدار کودک با والد بر مصلحت وی تاثیر گذار باشد، دادگاه تاریخ دیدار را طولانی تر خواهد کرد.

نفقه فرزند پس از جدایی والدین

نفقه فرزند پس از جدایی والدین، مساله مهمی است. خواه حضانت فرزند با پدر باشد خواه حضانت فرزند با مادر باشد، نفقه کودک و تامین مخارج مسکن و پوشاک و خوراک و مدرسه و  تحصیل، بر عهده پدر است نه مادر. اگر پدر از پرداخت هزینه سرباز زند، به 3 ماه و 1 روز حیس که تا 5 ماه هم امکان تمدید دارد، محکوم خواهد شد.

اگر پدر، توان مالی نداشته باشد، پرداخت هزینه با جد پدری است. نفقه پس از بلوغ، قطع نمی شود. طبق ماده 1179 قانون مدنی، اگر  فرزند قادر به تامین مایحتاج خود نباشد، پرداخت هزینه های  فرزند کبیر نیز بر عهده پدر است.

پاسخ به سوالات متداول مخاطبان درباره حضانت فرزند

شرایط گرفتن حضانت فرزند توسط مادر چگونه است؟

اگر مادری قصد حضانت فرزند خود را داشته باشد، بایستی جنون یا اعتیاد نداشته و عاری از مشکلات اخلاقی باشد.

چگونه می‌توان حضانت پدر را سلب کرد؟

حضانت فرزند تا 7 سالگی با مادر و پس از آن برای دختر تا 9  سالگی و پسر تا 15 سالگی برای پدر است. اگر پدر به اعتیاد یا بیماری مبتلا شود و فساد روانی و اخلاقی داشته باشد، حضانت از وی، سلب خواهد شد.

نفقه دختر پس از 9 سالگی با کیست؟

با پدر.

آیا مادر می تواند وکالت در حضانت فرزند از همسر بگیرد؟

بله. در دفاتر ثبت اسناد رسمی، وکالت در حضانت فرزند از همسر اخذ می شود. برای دریافت متن وکالت حضانت فرزند از همسر با کارشناسان گروه حقوقی رادگام تماس بگیرید.

آیا  ازدواج مجدد مادر، دلیل عدم صلاحیت برای حضانت او است؟

حضانت فرزند تا 7 سالگی بر عهده مادر است و ازدواج مجدد او نیز این حق را از وی سلب نخواهد کرد.

عدم پرداخت نفقه فرزند پس از جدایی والدین امکان شکایت دارد؟

بله.

اگر دختری که پیش مادر زندگی میکند، بخواهد عقد کند، اجازه پدر نیاز است؟

بله.

آیا دختر بعد سن تکلیف  همچنان در مدار حضانت است؟

بله

ماده 1170 قانونی مدنی درباره حضانت فرزند با پدر چیست؟

اگر یک مادر در زمانی که حضانت طفل با وی است، مبتلا به جنون شود یا ازدواج کند، حق حضانت با پدر است.

ماده 1171 قانون مدنی چیست؟

در صورت فوت، یکی از ابوین حضانت طفل با آن که زنده است، خواهد بود. هر چند متوفی پدر طفل بوده و برای او قیم معین کرده باشد.

ماده 1172 قانون مدنی چیست؟

هیچ یک از ابوین، حق ندارد در مدتی که حضانت طفل بر عهده آن‌ها است، از نگهداری وی امتناع کند. در صورت امتناع یکی از ابوین، حاکم باید به تقاضای دیگری یا به تقاضای قیم یا یکی از نزدیکان و یا به تقاضای مدعی العموم، نگهداری طفل را به هر یک از ابوین که حضانت بر عهده اوست الزام کرده و اگر الزام ممکن نباشد، حضانت را به خرج پدر و هر گاه پدر فوت شده، به خرج مادر تامین نماید.

نمونه دادخواست سلب حضانت فرزند از پدر چگونه است؟

این متن نمونه  است.

ریاست محترم دادگاه خانواده . .. .

احتراما

به اطلاع می رساند، اینجانب ……….. فرزند ……….. به شماره شناسنامه ………… در تاریخ ………… در دفتر ازدواج و طلاق به شماره ……….. در شهر ………. با آقای ……………. فرزند ……….. به شماره شناسنامه ………… عقد نکاح دائم نمودیم که ثمره زندگی مشترک، فرزندی به نام ……………… به شماره شناسنامه ………. است.

پس از صدور حکم طلاق، حضانت فرزند مشترک با آقای …………………. تعیین شد. ایشان با اعتیاد/ کتک زدن / فساد اخلاقی /بیماری روانی/ سوء استفاده از طفل، صلاحیت لازم برای نگهداری فرزند را ندارد. از دادگاه تقاضا دارم که طبق مستندات پیوستی، پس از احراز موارد، مراتب قانونی جهت صدور حکم مبنی بر سلب حضانت فرزند از آقای ……….. و صدور حکم حضانت به نام اینجانب نسبت به فرزند …………………. را لحاظ بفرمایند.

مخاطب گرامی

سوالات خود را درباره حضانت فرزند از طریق بخش کامنت یا شماره تماس سايت به اطلاع  برسانید.