تقسیم ترکه (یا تقسیم ماترک) پس از دریافت گواهی انحصار وراثت توسط وکیل انحصار وراثت مجرب صورت می‌گیرد. مدارک لازم برای دادخواست تقسیم ترکه، مدت زمان تقسیم ترکه، قانون جدید تقسیم ترکه ، شرایط عدم حضور در جلسه تقسیم ترکه و نمونه رای تقسیم ترکه در این گفتار مجله حقوقی رادگام ارائه شده تا راهنمای وراثی باشد که به دنبال تقسیم ترکه جهت حفظ اموال و نگهداری از آن هستند. کارشناسی تقسیم ترکه و جلسه اول دادگاه تقسیم ترکه نیز از جمله موضوعاتی است که در ادامه به آن اشاره کردیم.
اگر شما مخاطب گرامی، نظر و دیدگاهی درباره تقسیم ترکه دارید، مراتب را از طریق بخش کامنت در انتهای گفتار یا از طریق فرم ارتباطی به اطلاع کارشناسان مجرب رادگام برسانید.
با ما همراه باشید.
ترکه چیست و چه مراحلی دارد؟
قبل از آن‌که درباره تقسیم ترکه بدانید، بهتر است کمی درباره مفهوم حقوقی ترکه بدانید. ترکه یعنی اموال مشخصی که از فرد فوت شده به جا مانده و قابل انتقال به دیگری است. دارایی مثبت متوفی که پس از فوت وی به وارث منتقل می شود، ترکه است. دارایی مثبت شامل اموال عینی، منفعت، طلب و کلیه حقوق مالی است.
کلیه دیون متوفی به وراث منتقل نمی شود و مسئولیتی برای پرداخت آن ندارد. مگر به میزان اموال متوفی که برای بدهی ها کسر خواهد شد.
تقسیم ترکه، مراحلی دارد. امور قبل از تقسیم ترکه، امور راجع به ترکه، امور تصفیه ترکه و مهر و موم ترکه که در ادامه این گفتار مجله حقوقی رادگام به آن اشاره خواهیم کرد.
امور قبل از تقسیم ترکه
به اقداماتی اطلاق می شود که به منظور حفظ ترکه و رساندن آن به وراث قانونی انجام شده و شامل مهر و موم ترکه، تحریر ترکه و اداره ترکه است. طبق ماده بیستم قانون آئین دادرسی مدنی، دعاوی راجع به ترکه متوفی اگر چه خواسته، دین یا مربوط به وصایای متوفی باشد، تا زمانی که ترکه تقسیم نشده باشد، در دادگاه محلی اقامه خواهد شد که آخرین اقامت‌گاه قانونی متوفی در آن محل بوده باشد. اگر آخرین اقامت‌گاه متوفی معلوم نباشد، رسیدگی به دعاوی یاد شده، در صلاحیت دادگاهی خواهد بود که آخرین محل سکونت متوفی در ایران، در آن حوزه باشد.
طبق ماده 166 به بعد قانون امور حسبی، دادگاه با تقاضای هر یک از ورثه فرد فوت شده یا نماینده قانونی آن‌ها، یا موصی له، اگر وصیت جزء مشاع از ترکه باشد، و نیز طلب کار متوفی که طلب او مستند به سند رسمی یا حکم قطعی باشد و نیز وصی، فورا پس از اطلاع و با ابلاغ وقت ، مهر و موم به اشخاص یاد شده، نسبت به مهر و موم اقدام خواهد کرد.
با عنایت به ماده 194 قانون امور حسبی، به تقاضای افرادی که حق درخواست مهر و موم دارند، رفع مهر و موم توسط همان دادگاه صالح برای امور ترکه صورت می‌گیرد. بعد از رفع مهر و موم، دادگاه به تقاضای ورثه و وصی، اقدام به تحریر ترکه کرده که برای تعیین میزان و مقدار ترکه و دیون متوفی است.
تصفیه ترکه چیست؟
در امور مربوط به تقسیم ترکه ، تصفیه ترکه نیز مهم است. تا وقتی‌که تصفیه ترکه انجام نگردد، امکان تقسیم ترکه وجود نخواهد داشت. در تصفیه ترکه، صحبت از دیون و حقوقی است که پیش از تقسیم ماترک، باید پرداخت گردد. در ماده 86 قانون مدنی، این موارد توضیح داده شده است.
حقوق و دیونی که به ترکه متوفی تعلق می‌گیرد و بایستی پیش از تقسیم آن اداء شود به شرح زیر است:
- قیمت کفن میت و حقوقی که متعلق است به اعیان ترکه مثل عینی که متعلق رهن است.
- دیون و واجبات مالی متوفی
- وصایای میت تا ثلث ترکه بدون اجازه ورثه و زیاده بر ثلث با اجازه آن ها.
ورثه ملزم نیست غیر از ترکه، چیزی به بستانکار بدهد. اگر ترکه برای اداء کلیه دیون کافی نباشد، ترکه مابین بستانکاران، به نسبت طلب آن‌ها، تقسیم خواهد شد. مگر اینکه آن را بدون شرط قبول کرده باشند که در این صورت مطابق ماده 246 مسئول هستند. در موقع تقسیم ، دیونی که بر اساس قوانین، دارای حق تقدم است، مثل مهریه و نفقه، رعایت می شود. بستانکاران زیر، هر یک به ترتیب ، حق تقدم بر دیگران دارند.
- طبقه اول: حقوق خدمه خانه برای مدت سال آخر قبل از فوت، حقوق خدمتگذاران بنگاه متوفی برای مدت 6 ماه پیش از فوت، دستمزد کارگرانی که روزانه یا هفتگی مزد می‌گیرند برای مدت 3 ماه پیش از فوت.
- طبقه دوم: طلب اشخاصی که مال آن‌ها به عنوان ولایت یا قیمومیت تحت اداره متوفی بود. نسبت به میزانی که متوفی از جهت ولایت و یا قیمومیت مدیون شده است. این نوع طلب، در صورتی دارای حق تقدم است که فوت در دوره قیمومیت یا ولایت و یا ظرف یک سال بعد از آن رخ داده باشد.
- طبقه سوم: طلب پزشک و داروفروش و مطالباتی که به مصرف مداوای متوفی و خانواده ای در ظرف سال قبل از فوت رسیده باشد.
- طبقه چهارم: نفقه زن مطابق ماده 1206 قانون مدنی و مهریه زن تا میزان 10 هزار ریال.
- طبقه پنجم: سایر بستانکاران.
مهر و موم ترکه
مهر و موم ترکه به منظور تشخیص وضعیت مالی متوفی و حفظ حقوق وراث، موصی له و طلبکاران است. مهر وموم ترکه پیش از تقسیم ترکه صورت می‌گیرد. دادگاه بر اساس تقاضای هر یک از ورثه متوفی یا نماینده قانونی آن‌ها و طلب‌کاری که طلب ایشان ثابت شده باشد، پس از اطلاع و ابلاغ وقت مهر و موم به اشخاص یاد شده، اقدام به مهر و موم ترکه می‌کند. مسئولیت وراث در قبال پرداخت طلب طلبکاران، در 3 فرض بررسی می‌شود:
قبول ترکه
اگر وراث بدون هیچ شرطی، ترکه را قبول کنند، مسئولیت پرداخت کلیه دیون متوفی را بر عهده دارند. اعم از اینکه دارای متوفی بیش تر از دارایی متوفی بوده یا ثابت کنند که پس از فوت متوفی، ترکه بدون تقصیر آن ها تلف شده و باقیمانده ترکه برای پرداخت دیون کافی نیست. قبول ترکه ممکن است به صورت صریح و توسط تنظیم اسناد رسمی یا عادی باشد. یا به صورت ضمنی از طریق انجام اعمالی که کاشف از قبول باشد مانند بیع، صلی، هبه و رهن ترکه باشد.
قبول ترکه به شرط تحریر ترکه
در این فرض، وراث از میزان دارایی و دیون متوفی اطلاعاتی ندارند. پس قبول ترکه، مشروط به تحریر ترکه است. پس از تحریر ترکه، مسئولیت وراث ، محدود به میزانی است که در صورت تحریر ذکر شده و بیش از ان مسئولیتی ندارند.
رد ترکه
اگر وراث، ترکه را رد کنند، ترکه در حکم ترکه متوفی بلا وارث خواهد بود. طبق ماده 327 به بعد قانون امور حسبی، ترکه توسط مدیر ترکه‌ای که از طرف دادگاه تعیین می‌شود، اداره، حفظ و تصفیه خواهد شد. اگر پس از تصفیه از ماترک چیزی باقی بماند، به ورثه تعلق خواهد گرفت.
تقسیم ترکه
پس از انجام همه امور مربوط به ترکه، نوبت بحث شیرینی تقسیم ترکه می رسد. تقسیم ترکه می تواند با رضایت افراد و بدون مراجعه به دادگاه انجام شود و در غیر این صورت، به منظور تقسیم ماترک، هر یک از وراث می تواند از دادگاه درخواست تقسیم سهم خود را از سهم سایر وراث کند.
وصی، ولی، قیم هر وارثی که محجور باشد، امین غایب و جنینی و کسی که سهم الارث بعضی از ورثه به ایشان منتقل شده است، می تواند برای تقسیم ترکه اقدام نماید. تقسیم ترکه به گونه‌ای است که برای هر یک ورثه از هر نوع اموال حصه ای معیت می شود و اگر بعضی اموال قابل قسمت نباشد، آن را در سهم بعضی از ورثه قرار داده و برابر بهای آن از سایر اموال، در سهم دیگران منظور می کنند.
حال اگر مالی چه منقول چه غیر منقول، قابل تقسیم و تعدیل نباشد، ممکن است فروخته شده و بهایش تقسیم شود.
چه کسانی حق درخواست تقسیم ترکه دارند؟
- ولی و وصی و قیم هر وارثی که محجور نباشد
- هر کدام از ورثه
- امین غایب و جنین
- شخصی که سهم الارث بعضی از ورثه را در اختیار دارد
- وصی منصوب از جانب وی
استخدام وکیل برای تقسیم ترکه
اگر وراث متوفی قصد داشته باشند برای امور انحصار وراثت و تقسیم و تحریر ترکه به یک وکیل پایه یک دادگستری وکالت دهند، نیازی به حضورشان در مراحل اداری و قضایی نیست. وکیل انحصار وراثت به جای آن ها در کلیه مراحل به خصوص دفتر ثبت اسناد رسمی حضور پیدا خواهد کرد. گواهی انحصار وراثت دریافت کرده و در نهایت قادر است برای تقسیم ترکه اقدام نماید.
اگر در خارج از کشور هستید، با همکاری وکیل انحصار وراثت ایرانیان خارج از کشور ، بدون نیاز به حضور در ایران، تقسیم ترکه انجام می شود. در فرآیند انحصار وراثت، کارشناسان حقوق رادگام پاسخگوی سوالات شما هستند.
مدارک مورد نیاز برای تقسیم ترکه
دادخواست تقسیم ماترک، به همراه اطلاعات شخصی که دادخواست را ثبت کرده است، گام اول برای تقسیم ترکه است. اگر تحریر ترکه انجام نشده باشد، صورت اموال باید تسلیم دادگاه شود.
ابطال تقسیم ترکه
امکان ابطال تقسیم نامه ترکه وجود ندارد. فرض بر این است که افراد با آگاهی و اشراف اطلاعاتی نسبت به این موضوع، رضایت خود را اعلام کرده‌اند. مگر در شرایط خاص که اثباتش سخت است.
نمونه دادخواست تقسیم ماترک متوفی
نمونه دادخواست تقسیم ماترک متوفی که در آن اطلاعات گواهی انحصار وراثت نیز درج می شود در عکس زیر نشان داده شده است.
پاسخ رادگام به سوالات متداول خوانندگان درباره تقسیم ترکه
تحریر ترکه یعنی چی؟
یعنی دیون و مطالبات متوفی مشخص شده و بایستی کلیه مراحل از طریق دادگستری طی شود.
مدت زمان تقسیم ترکه چقدر است؟
تقسیم ماترک، پیچیدگی قضایی و اداری دارد و با وکیل انحصار وراثت می توانید با خیال راحت، مدت زمان تقسیم ماترک را کاهش دهید. چون به تعداد وراث، میزان اموال، اختلاف بین وراث و فاصله جغرافیایی آن ها و پیچیدگی پرونده و وضعیت اموال منقول بستگی دارد.
شرایط نقل و انتقال اموال برای شخص محجور چیست؟
هر نقل و انتقالی برای شخص محجو، بایستی به اجازه دادگاه باشد. خرید ملک قول‌نامه‌ای برای شخص محجور، منعی ندارد.
اگر یکی از وراث در مسیر تقسیم ترکه راضی نباشد، چه باید کرد؟
هر یک از وراث قادر است به تنهایی برای تقسیم ترکه اقدام کند.
برای اطلاع از مفاد قانون حسبی به این لینک در سایت مجلس شورای اسلامی مراجعه کنید.
مخاطب گرامی
سوالات خود را درباره تقسیم ترکه و تحریر ترکه از طریق بخش مشاوره یا فرم ارتباطی رادگام با کارشناسان مجرب ما در میان بگذارید.
بدون دیدگاه